Biznes Qərarlarını Dəstəkləyən Güclü Bir Alətidir.
Marketinq araşdırması, müştərilərin ehtiyaclarını və bazar şərtlərini anlamaq, həmçinin şirkətlərin strateji qərarlarını daha dəqiq və effektiv şəkildə qəbul etmələrinə kömək etmək məqsədilə toplanan məlumatları təhlil etmək prosesidir. Bu araşdırma, məhsul və ya xidmətlərin bazar uğurunu təmin etmək, hədəf auditoriyanın maraqlarını anlamaq və rəqabət mühitini qiymətləndirmək üçün vacib bir alət rolunu oynayır. Bu məqalədə, marketinq araşdırmasının nə olduğunu, növlərini, metodlarını və bu araşdırmanın bizneslərə necə fayda verdiyini müzakirə edəcəyik.
──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────
1. Marketinq Araşdırmasının Tərifi:
Marketinq araşdırması, şirkətlərin bazar, müştəri və rəqabət barədə məlumat toplamaq, bu məlumatları təhlil etmək və nəticədə daha yaxşı biznes qərarları vermək üçün istifadə etdiyi sistemli bir prosesdir. Bu araşdırma, həm mövcud müştəriləri, həm də potensial müştəriləri anlamağa kömək edir və bazarda uğur əldə etmək üçün effektiv marketinq strategiyalarının qurulmasına imkan verir.
Marketinq araşdırması, məhsul və xidmətlərin inkişafından, reklam kampaniyalarının hazırlanmasına, qiymət siyasətinin müəyyənləşdirilməsinə qədər geniş bir sahədə istifadə edilir. Eyni zamanda, müştəri məmnuniyyətini ölçmək və yeni bazarlara daxil olmaq üçün də istifadə olunur.
──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────
2. Marketinq Araşdırmasının Növləri:
Marketinq araşdırması müxtəlif məqsədlər üçün fərqli növlərə ayrılır. Əsas növlər aşağıdakılardır:
a. Kəmiyyət Araşdırması (Quantitative Research):
Kəmiyyət araşdırması, statistik məlumatlar toplamaq və təhlil etmək üçün istifadə olunur. Bu növ araşdırmada rəqəmsal məlumatlar, anketlər, sorğular və digər ölçülə bilən verilərdən istifadə edilir. Kəmiyyət araşdırmasının məqsədi müştəri davranışlarını, bazar payını, demoqrafik məlumatları və digər ölçülə bilən göstəriciləri qiymətləndirməkdir.
Məsələn: Bir şirkət, müştərilərinin məhsul haqqında fikirlərini öyrənmək üçün anketlərdən istifadə edərək, məhsulun müsbət və mənfi tərəflərini sayısal olaraq müəyyənləşdirə bilər.
b. Keyfiyyət Araşdırması (Qualitative Research):
Keyfiyyət araşdırması, müştərilərin ehtiyaclarını, fikirlərini və davranışlarını daha dərindən anlamağa kömək edir. Bu növ araşdırmalar, açıq uçlu suallar, fokus qrupları, müsahibələr və müşahidələr vasitəsilə toplanan məlumatlarla həyata keçirilir. Keyfiyyət araşdırması, rəqəmsal məlumatlardan daha çox insanların fikirlərini və hisslərini əhatə edir.
Məsələn: Bir şirkət, məhsulun hansı xüsusiyyətlərindən daha çox məmnuniyyət duyduğunu və ya hansı problemləri yaşadığını anlamaq üçün fokus qrupları təşkil edə bilər.
c. Təsviri Araşdırma (Descriptive Research):
Təsviri araşdırma, müəyyən bir bazar və ya müştəri seqmenti haqqında məlumatları toplayıb təsvir etməyi məqsəd qoyur. Bu növ araşdırmalar bazar tendensiyalarını, müştəri davranışlarını və bazar ehtiyaclarını daha yaxşı başa düşməyə kömək edir.
Məsələn: Bir şirkət, məhsulun satış həcmini izləyərək bazarda hansı məhsulların daha çox alındığını müəyyənləşdirə bilər.
d. Eksperimental Araşdırma (Experimental Research):
Eksperimental araşdırma, müəyyən bir dəyişənin təsirini ölçmək üçün istifadə olunur. Bu növ araşdırmalar, bazarda dəyişikliklərin necə təsir göstərəcəyini test etmək məqsədilə həyata keçirilir.
Məsələn: Bir şirkət yeni qiymət siyasətinin satışlara necə təsir edəcəyini test etmək üçün müəyyən bir bölgədə eksperiment keçirə bilər.
──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────
3. Marketinq Araşdırmasının Metodları:
Marketinq araşdırmasının həyata keçirilməsi üçün bir neçə metoddan istifadə olunur. Ən geniş istifadə olunan metodlar bunlardır:
a. Anketlər və Sorğular:
Anketlər və sorğular, geniş auditoriyadan məlumat toplamaq üçün istifadə edilən ən yaygın metodlardır. Bu metod vasitəsilə müştərilərdən və potensial müştərilərdən rəy alınır və bu məlumatlar təhlil edilir.
b. Fokus Qrupları:
Fokus qrupları, kiçik bir müştəri qrupu ilə aparılan müzakirələrdir. Bu metod, müştəri fikirlərini daha dərindən başa düşmək və məhsulun müəyyən aspektləri haqqında detallı məlumat toplamaq üçün istifadə edilir.
c. Müsahibələr:
Müsahibələr, daha şəxsi məlumat toplamağı və müştəri davranışlarını anlamağı təmin edən bir metoddur. Birbaşa və ya telefon vasitəsilə aparıla bilər.
d. Müşahidə:
Müşahidə metodu, müştərilərin davranışlarını izləmək və onların alış-veriş proseslərini başqalarının təsiri olmadan qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────
4. Marketinq Araşdırmasının Əhəmiyyəti:
a. Strateji Qərarların Qəbul Edilməsi:
Marketinq araşdırması şirkətə bazarın mövcud vəziyyətini başa düşməyə və bazar ehtiyaclarını, müştəri tələblərini, rəqabət şəraitini anlamağa kömək edir. Bu məlumatlar əsasında düzgün strateji qərarlar verilə bilər.
b. Rəqabət Üstünlüyü:
Araşdırmalar şirkətə rəqiblərinin fəaliyyətlərini qiymətləndirmək, onların strategiyalarını təhlil etmək və bazarda fərqlənmək üçün yeni imkanlar yaratmaqda kömək edir.
c. Məhsul İnkişafı və İnnovasiya:
Marketinq araşdırması, yeni məhsul və xidmətlərin inkişafında, mövcud məhsulların təkmilləşdirilməsində və müştərilərin ehtiyaclarına uyğun yeniliklərin tətbiqində əhəmiyyətli rol oynayır.
d. Müştəri Məmnuniyyəti və Loyallığı:
Müştəri məmnuniyyətinin ölçülməsi, müştəri rəylərinin toplanması və bu məlumatların təhlil edilməsi müştəri loyallığını artırmaq üçün vacibdir. Araşdırmalar müştəri ehtiyaclarını daha yaxşı qarşılayaraq marka etibarını və müştəri münasibətlərini gücləndirir.
──────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────
5. Nəticə:
Marketinq araşdırması, şirkətlərin bazarda uğur qazanmaları və rəqabət qabiliyyətlərini artırmaları üçün çox vacib bir alətdir. Bu araşdırmalar, müəssisələrin müştəri ehtiyaclarına uyğun strateji qərarlar qəbul etmələrinə, məhsul və xidmətlərini təkmilləşdirmələrinə və effektiv marketinq kampaniyaları həyata keçirmələrinə kömək edir. Yüksək keyfiyyətli və düzgün aparılmış marketinq araşdırmaları, şirkətləri daha uğurlu edir və onları bazar liderinə çevirməyə imkan tanıyır.